(Sandhi Viched)- संधि विच्छेद


( ध )

धनान्ध= धन + अन्ध धनुर्धर= धनुः + धर
धनुष्टंकार= धनुः + टंकार धनित्व= धनिन + त्व
धर्मोपदेश= धर्म + उपदेश धर्माधिकारी= धर्म + अधिकारी
ध्यानावस्थित= ध्यान + अवस्थित

(न)

नमस्कार=नमः +कार नाविक =नौ +इक
निस्सन्देह =निः +सन्देह निराधार =निः +आधार
निस्सहाय=निः +सहाय निर्भर=निः +भर
निष्कपट=निः +कपट नीरोग =निः +रोग
नयन =ने+अन निश्छल=निः +छल
निरन्तर=निः +अन्तर निर्गुण =निः +गुण
नायक=नै +अक निस्सार =निः +सार
निर्मल=निः +मल निस्तार =निः +तार
नीरव =निः +रव नरोत्तम = नर + उत्तम
निम्नाकित= निम्न + अंकित नारीश्र्वर=नारी+ईश्र्वर
नागाधिराज= नाग + अधिराज नद्यूर्मि=नदी+उर्मि
निश्र्चिन्त=निः+चिन्त निश्र्चय=निः+चय
निर्विकार=निः+विकार निरुपाय=निः+उपाय
नद्यम्बु=नदी+अम्बु नदीश=नदी+ईश
निस्सृत=निः+सृत निरीक्षण =निः+ईक्षण
निष्काम=निः+काम निरर्थक=निः+अर्थक
निष्प्राण=निः+प्राण निरुद्देश्य=निः+उद्देश्य
निष्फल=निः+फल निर्जल=निः+जल
नारायण=नार+अयन न्यून=निः+ऊन
निश्र्चल=निः+चल निरीह=निः+ईह
निषिद्ध=निः+सिद्ध निर्विवाद=निः+विवाद
निर्झर=निः+झर निश्शब्द =निः+शब्द
निष्कारण=निः+कारण नीरव=निः+रव
निस्संतान=निः+संतान नमस्ते=नमः+ते
नरेंद्र=नर+इंद्र निराशा=निः+आशा
निराहार=निः+आहार नारींदु=नारी+इंदु
नवोऽकुंर= नव + अंकुर नरेश= नर + ईश
नास्ति= न + अस्ति नवोढा= नव + उढ़ा
नष्ट= नष् + त न्यून= नि + ऊन
नयनाभिराम= नयन + अभिराम नद्यर्पण= नदी + अर्पण
निष्पाप= निः + पाप निष्पक्ष= निः + पक्ष
निस्तांर= निः + तार निर्धन= निः + धन
निर्माण= निः + मान निर्दोष= निः + दोष
निस्तेज= निः +तेज निर्घोषित= निः + घोषित
निर्भीकता= निः + भीकता निरर्थ= निः + अर्थ
निरौषध= निः + औषध निर्हस्त= निः + हस्त
निरिच्छा= निः + इच्छा निराशा= निः + आशा
निश्छिद्र= निः + छिद्र निषिद्ध= निः + सिद्ध
निरन्तर= निः + अंतर निर्वासित= निः + वासित
निरेफ= निः + रेफ निरन्ध्र= निः + रन्ध्र
निराधार= निः + आधार निरक्षर= निः + अक्षर
निगमागम= निगम + आगम निर्जीव= निः + जीव
निर्बल= निः + बल निर्बलात्मा= निर्बल + आत्मा
निर्दोष= निः + दोष निराकार= निः + आकार
निर्णय= निः + नय निर्भर= निः + भर
निर्द्वन्द्व= निः + द्वन्द्व निश्चित= निः + चित
निश्चय= निः + चय निष्क्रिय= निः + क्रिय
निर्विरोध= निः + विरोध न्यूनातिन्यून= न्यून + अति
नियमानुसार= नियम + अनुसार

(प)

परमार्थ= परम +अर्थ पीताम्बर= पीत +अम्बर
परिणाम= परि+नाम प्रमाण= प्र+मान
पयोधि= पयः+धि पुस्तकालय= पुस्तक + आलय
प्रधानाध्यापक = प्रधान + अध्यापक परोपकार = पर + उपकार
परमेश्र्वर = परम + ईश्र्वर पदोन्नति = पद + उन्नति
प्रत्येक = प्रति + एक परमावश्यक= परम + आवश्यक
प्रत्यक्ष = प्रति + अक्ष प्रत्याघात = प्रति + अघात
पुलकावली = पुलक + अवलि परन्तु =परम् +तु
पावक =पौ +अक पुरुषोत्तम=पुरुष +उत्तम
पवन =पो +अन पुरस्कार=पुरः +कार
परीक्षा=परि+ईक्षा पयोद =पयः +द
परमौजस्वी=परम+ओजस्वी पित्रादेश =पितृ+आदेश
पवित्र=पो+इत्र प्रत्यय=प्रति+अय
पृष्ठ=पृष्+थ प्रातःकाल=प्रातः+काल
पृथ्वीश=पृथ्वी+ईश पावन=पौ+अन
पंचम=पम्+चम प्रत्युत्तर=प्रति+उत्तर
पित्रिच्छा=पितृ+इच्छा पुनर्जन्म=पुनः+जन्म
परिच्छेद=परि+छेद प्रांगण=प्र+अंगण
प्रतिच्छाया=प्रति+छाया प्रथमोऽध्यायः=प्रथमः+अध्यायः
परमौषध=परम+औषध पुरुषोत्तम=पुरुष+उत्तम
पित्रनुमति=पितृ+अनुमति पुनरुक्ति=पुनः+उक्ति
पश्र्वधम=पशु+अधम प्रोत्साहन=प्र+उत्साहन
पुरोहित = पुरः+हित परिष्कार=परिः+कार
पुनर्जन्म= पुनर +जन्म परमैश्वर्य= परम + ऐश्वर्य
पच्छाक= पच + शाक पदाक्रान्त= पद + आक्रान्त
परमाद्रि= परम + आद्रि पराधीन= पर + अधीन
परमाणु= परम + अणु परिच्छेद= परि + छेद
पर्यान्त= परि + आप्त पश्वधम= पशु + अधम
पयोमन= पयः + मान पंचांग= पंच + अंग
पितृऋण= पितृ + ऋण पित्रादि= पितृ + आदि
पितारक्ष= पितः + रक्ष पुरस्कृत= पुरः + कृत
पुनरुक्ति= पुनः + उक्ति पुष्ट= पुष् + त
पुनरुत्थान= पुनः + उत्थान पुनर्रचना= पुनः + रचना
प्रहार= प्र + हार प्रत्याचरण= प्रति + आचरण
प्रतीत= प्रति + इत प्रत्यारुयान= प्रति + आरुयान
प्रजार्थ= प्रजा + अर्थ प्रत्यक्षात्मा= प्रत्यक्ष + आत्मा
प्रत्युपकार= प्रति + उपकार प्रत्युत्पन्न= प्रति + उत्पन्न
प्रतिच्छवि= प्रति + छवि प्रलयंकर= प्रलयम + कर
प्रार्थना= प्र + अर्थना प्राणिमात्र= प्राणिन + मात्र
प्राणेश्वर= प्राण + ईश्वर प्रोत्साह= प्र + उत्साह
प्रोज्ज्वल= प्र + उज्ज्वल प्रौढ़= प्र + उढ़

( फ, ब )

फलाहारी= फल + आहारी फलागम= फल + आगम
बलात्कार= बलात् + कार बहिर्देश= बहिः + देश
बहिर्भाग= बहिः + भाग बिंबोष्ठय= बिंब + ओष्ठ्य
बृहद्रथ= बृहत् + रथ ब्रह्मास्त्र= ब्रह्म + अस्त्र
ब्रह्मानन्द= ब्रह्म + आनन्द ब्रह्मर्षि= ब्रह्म + ऋषि
बहिर्मुख= बहिः + मुख बहिष्कार= बहिः + कार

(भ)

भवन =भो +अन भोजनालय =भोजन +आलय
भानूदय=भानु+उदय भाग्योदय =भाग्य +उदय
भावुक=भौ+उक भूषण=भूष्+अन
भूष्मा=भू+ऊष्मा भूत्तम=भू+उत्तम
भगवद्गीता= भगवत् + गीता भरण= भर + अन
भारतेन्दु= भारत + इन्दु भाविनी= भौ + इनी
भास्कर= भाः + कर भास्पति= भाः + पति
भावोन्मेष= भाव + उन्मेष भिन्न= भिद् + न
भूर्जित= भू + उर्जित भूदार= भू + उदार
भगवद्भक्ति= भगवत् + भक्ति भविष्यद्वाणी= भविष्यत् + वाणी